Velen kennen professor Oiva Toikka (Viipuri, Finland, 1931) van zijn almaar groeiend vlucht vogels van glas. Zijn schitterende geblazen vogelobjecten die telkens geïnspireerd door voorbeelden uit de natuur, toch door de kunstenaar geholpen door zijn kundige ambachtslieden, soms een wat afwijkende uitstraling kregen. Toikka’s vogels, zijn ‘gevederde vrienden’, groeiden in de afgelopen drieën half decennia niet alleen uit tot een van de meest populaire doch evenzeer een van de meest in het ooglopende producten van iittala op de internationale markt. Wat begon als een experiment bleek de basis van een van de best verkopende series objecten van iittala te worden Birds by Oiva Toikka.
Creativiteit en visie
Dawson, een Britse kunsthistoricus, als hoofdwetenschappelijk medewerker Kunst en Design verbonden aan de universiteit van Sunderland (Schotland) gaat in zijn boek in op het gehele oeuvre van de meester. Zijn primaire interesse ligt in de 20ste eeuwse internationale en Scandinavische glaskunst en de hedendaagse toegepaste kunst in brede zin. Hij schreef eerder werken over Scandinavisch en Fins glas, Finnish Post War Glass 1945 – 1996 (in 1996 verschenen) en 75 years of Swedish Glass Art dat in 2000 het licht zag. Niet helemaal vreemd is het dat juist Dawson dit boek schreef. Hij ontmoette hem uitgebreid op zijn universiteit waar Toikka gedurende enige tijd ‘visiting professor’ was, gaf veel lezingen over het onderwerp en begeleidde diverse tentoonstellingen. Volgens de Schotse kunsthistoricus is deze Finse kunstenaar (en hoogleraar) er een met een ongekende creativiteit, visie en veelzijdigheid. En daar valt weinig op af te dingen. Toikka is niet alleen bekend van de vlucht vogels die elk jaar groeit, maar ook van uitgebreide installaties en composities. Gedurende zijn gehele carrière, die inmiddels een halve eeuw beslaat, heeft Toikka weinig werkvelden niet aangeraakt. Glas en keramiek, decors voor toneel, kostuums voor theater, ballet en opera en stoffen voor het beroemdste Finse textielhuis aller tijden, Marimekko.
“Toikka is niet alleen bekend van de vlucht vogels die elk jaar groeit, maar ook van uitgebreide installaties en composities. “
Te lyrisch
Volgens Päivi Jantunen, voormalig information manager en zelf groot bewonderaar en promotor van Toikka’s oeuvre, is het boek in die zin matig ontvangen omdat het te lyrisch, te lovend, te laaiend enthousiast was. “Dat is typisch Fins,” meldt ze me (ik ken haar al meer dan zestien jaar). Te positief is nooit goed. Maar ik vrees dat het ook typisch Nederlands is. Afkraken is oh zo makkelijk als je zelf nog nooit een boek hebt geschreven. Het ziet er op een plezierige manier heel degelijk uit en behandelt de hele carrière van deze duizendpoot in stappen. Eerst een voorwoord en een aardig hoofdstuk over Things Finnish. De volgende hoofdstukken lopen vloeiend in elkaar over. Over zijn opleiding en prille carrière, over Toikka’s glas in de jaren zestig, de nieuwe uitdagingen, en het zoeken van de grenzen in de jaren tachtig. Daarna komen de volgende decennia aan bod. Het boek wordt afgesloten met een curriculum en een lijst van belangrijkste werken en productseries. Wie zijn werk maar een beetje kent, ervaart tal van ‘Aha Erlebnissen’. Van Lollipop en de Pompom vazen uit het eind van de jaren zestig, de eerste vliegenvangers die aan de wieg stonden van de vogelcollectie, de immense transparante unica als Lake Palace en het Glass Forest (1972), de Peony glazen en de Jaarkubussen. Ook komt er tal van werk aan bod dat de Nederlandse lezer minder bekend voorkomt zoals zijn theaterdekors, opera- en balletkostuums evenals zijn monumentale werken voor het Ramada Presidentti en het Strand Inter-Continental Hotel, beide in de Finse hoofdstad.
Overzichtswerk
Dawson’s boek is beslist een must have voor een ieder die van overzichtswerken houdt en bovendien een bewonderaar is van het oeuvre van deze ongekende meester.
Jack Dawson, Oiva Toikka, Glass and Design – From Pop to Baroque, WSOY – Helsinki,
ISBN 978 951 32611 4, www.wsoy.fi
(11 juni 2007, Leslie Leijenhorst)