Historische buitenplaatsen bestaan al eeuwen. Van de ooit meer dan 6000 is nog maar een fractie over. In de Nationale Gids Historische Buitenplaatsen worden 551 buitenplaatsen besproken. Per provincie en vervolgens in alfabetische volgorde van de plaatsnamen. Aanleiding het boek uit te geven was het online gaan van de digitale landkaart op www.buitenplaatsen2012.nl en het daarop volgende Jaar van de Historische Buitenplaats, dat in november 2012 werd afgesloten. Die informatie bleek verder niet makkelijk toegankelijk.

Zeventig
In de gids worden alle van rijkswege erkende historische buitens in een notendop beschreven.  De beschrijving variëren van een halve pagina met foto tot twee pagina’s. Zeventig buitens krijgen extra aandacht en twintig zelfs twee pagina’s en meerdere illustraties. Zo zijn onder meer Akerendam bij Beverwijk, Huis te Breckelenkamp in Brekelenkamp bij de Duitse grens in Noordoost-Twenthe en Slot Haamstede bij Haamstede op Schouwen-Duiveland met een eenpagina portret vertegenwoordigd. De Menkemaborg bij het Groningse Uithuizen, Weldam bij Goor (Overijssel) en Huis ten Donck in Ridderkerk behoren tot een nog hogere rangorde. Want aan deze buitenplaatsen wordt zelfs een dubbele pagina gewijd.

Museale functie
Sommige buitenplaatsen zijn nooit voor het publiek open geweest. Van andere waren alleen de parken vrij toegankelijk. Tegenwoordig is er nog een groot aantal in privé-bezit, andere hebben een museale functie of dienen bijvoorbeeld als gemeentehuis of hotel. Denk aan het Bouvigne in Breda (nu zetel waterschap West-Brabant) of jachtslot Mookerheide dat nu dienst doet als heerlijk hotel temidden van de bossen van Noord-Limburg.

Handzaam
De Nationale Gids Historische Buitenplaatsen is een handige en interessante bron voor groen-cultureel en monumentaal erfgoed in ons land. Veel boeken die ooit verschenen, gaan over een individuele buitenplaats of een reeks huizen die in een bepaalde regio ligt. Nooit werden ze allemaal in een boek samengebracht. Jammer is wel dat er noch een landelijke, noch provinciale kaarten zijn opgenomen met de locaties van de verschillende buitenplaatsen. Dat maakt het zoeken zo veel makkelijker. Er is evenmin een geografische index. Echter, voor het overige, is de gids handzaam en degelijk uitgevoerd, want harde kaft en gebonden, en beslist een aanrader voor iedereen die in historische Nederlandse buitenplaatsen geïnteresseerd is. En voor de prijs hoeft u het evenmin te laten.

Nationale Gids Historische Buitenplaatsen
Auteurs:  René W.Chr. Dessing & Jan Holwerda
Uitgever:  Stichting Uitgeverij Noord-Holland
ISBN: 978 90 78381 57 0
Formaat A5 staand, genaaid, gebonden
Jaar: 2012
Pagina’s: 364 pp.
Prijs: 19,50

Dit artikel verscheen in verkorte versie ook in het Tuinjournaal (NTs) 1/2013.
Leslie Leijenhorst