Proef de geest van Gambia

Isha Fofana

Verscholen aan een stoffige zandweg op het platteland van Gambia, niet ver van de highway van hoofdstad Banyul naar de Casamance (het zuidelijke deel van Senegal), achter wat hagen en hoge muren ligt van oase van serene stilte en spiritualiteit. Mama Africa. Een uniek en veelzijdig levend museum en cultuurcentrum waar bezoekers kennis kunnen maken met allerlei aspecten van de Gambiaanse cultuur. Of het nu om gastronomie, cultuur of spiritualiteit gaat. Stuwende krachten zijn kunstenares Isha Fofana en haar Duitse echtgenoot Bernd Ax. Hier proef je West-Afrika in een loom en ontspannen tempo.

Foto’s: Mama Africa Gambia

Mama Africa-paviljoen

Isha Fofana is een van Gambia’s internationaal bekendste kunstenaars. Ze woonde bijna tien jaar in Duitsland, opende in 2006 in Keulen de gelijknamige galerie Mama Africa en had tentoonstellingen in onder meer Duitsland, België, Nederland en Taiwan. Inmiddels is ze een bekende persoonlijkheid, in binnen- en buitenland. Sinds 2007 is ze de internationale vertegenwoordigster van Gambiaanse artiesten in het buitenland. Ze is als vrouw en kunstenaar een toonaangevende en inspirerende figuur. Toen de Gambiaanse regering haar vroeg om terug te keren het land te helpen bij de culturele ontwikkeling en bewustwording besloot ze met haar man Bernd ja te zeggen. Ze begonnen een project waarvan ze niet wisten hoe het zich zouden ontwikkelen. Telkens lijkt er een nieuwe tak aan de boom te ontstaan die de non-profit organisatie Mama Africa heet. Galerie en ontmoetingsplaats, bewustwordingscentrum en boarding school, kruidentuin, cafe en logeerverblijf.

Toekomstige generaties

Terras Musa Kunda b&b

Allereerst werd een woonhuis en een paviljoen gebouwd op een ruim perceel grond op het verstilde platteland, ten zuiden van Tanji. Het paviljoen biedt ruimte aan haar atelier, het Mama Africa’s Women’s Museum en het Art Centre. Het museum is een eerbetoon aan de Afrikaanse vrouw en als middel om haar verhaal aan toekomstige generaties door te geven. De collectie groeit nog steeds en bestaat momenteel onder meer uit muziekinstrumenten, kookgerei, kleding, bruidschatten en juwelen. Ook Isha’s kleurrijke schilderijen zijn hier te zien. Ze sidderen niet alleen van energie, ook onderdrukking, hoop en geluk zijn terugkerende thema’s in haar werk. Verder is er werk van andere vrouwelijke artiesten te zien. Het gebouw biedt eveneens onderdak aan een winkelhoek met fraaie en authentieke cadeau-artikelen als notitieboekjes met omslagen van lokaal textiel, maskers van een van de vele stammen die West-Afrika rijk is en andere kunstobjecten en oude gebruiksvoorwerpen te koop. Sommige overschrijden zowel de maat van de koffer als wel het maximaal toegestane gewicht. Wie zich heeft laten verleiden, zal speciaal transport moeten regelen.

“Sommige overschrijden zowel de maat van de koffer als het maximaal toelaatbare gewicht.”

Ontmoetingsplek
De tuin is een ontmoetingsplek bij uitstek. Het is meer dan een openlucht café en bistro, het is een tentoonstellingsruimte ‘plein air’ – regenen doet het in Gambia eigenlijk alleen in het regenseizoen (mei-september) – en de plek waar lokalen en buitenlanders, kunstenaars en politici elkaar ontmoeten; tijdens concerten, verhaalvoorleessessies en andere bijeenkomsten. Het Art Centre organiseert workshops. Of het nu om weven, houtbewerking of schilderen gaat. Minstens zo interessant is de kruidentuin. De tuin wordt gerund door oudere Afrikaanse vrouwen en genezeressen die in workshops aanwezigen laten zien welke simpele huismiddeltjes je kunt maken met lokale kruiden. In feite niets nieuws onder de zon want, want in onze contreien had in de middeleeuwen elk klooster een eigen tuin met keukenkruiden en medicinale planten.

Bed & breakfast
Inmiddels zijn er ook zes ruime appartementen met eigen terras te vinden die samen Musa Kunda Art Residence (House of Women) vormen. De accommodaties bevinden zich in Afrikaans ogende rondavels met ruime kamers en bescheiden westers comfort te midden van een almaar weelderiger wordende tuin met een groeiende verscheidenheid aan bomen, planten en heesters. Isha Fofana was zelf verantwoordelijk voor de inrichting die telkens weer ingetogen en Gambiaans geïnspireerd is. Op verzoek worden voor groepen heerlijke Afrikaanse buffetten bereid met een keuze aan gerechten gemaakt van lokale ingrediënten. Hoewel de keuken neigt naar vegetarisch, staan er regelmatig gerechten met de kakelverse vis op de tafel, afkomstig uit het nabijgelegen Tanji, ’s lands vismarkt, gelegen aan het strand van de Atlantische Oceaan.

“Hier proef je West-Afrika in een loom en ontspannen tempo.”

Girls in Art
Een van de andere activiteiten is het Girls in Art-project. Doel is de ontwikkeling van minder bedeelde meisjes en vrouwen in Gambia te stimuleren en hen bewust te maken van hun eigen kracht en kunnen. Door ze sociale vaardigheden en hun talenten te laten ontwikkelen kunnen ze een eigen inkomen verdienen. Isha: “Er is geen mooiere en duurzamere manier dit doel te bereiken dan via de kunst. Door het maken van batikstoffen, schilderijen, aardewerk, poppen, mode, juwelen en decoratieve objecten.” Zo is er een opleiding van drie maanden in samenwerking met scholen waarbij 20 studenten een keer per week een hele dag onderwijs krijgen van Isha en een aantal lokale experts.

Kostschool

Vier nieuwgeleerde modeontwerpers Fatou, Mariama, Binta en Amie

Sinds een kleine vier jaar runt Mama Africa daarnaast een soort boarding school voor lokale meisjes. Ja, alleen meisjes, want Woman Power vormt de rode draad bij Mama Africa. Vrouwen zijn het fundament van de Afrikaanse samenleving hoewel dat aan hun status vaak niet af te lezen is. Momenteel leven en werken er vier Girls in Art-studenten permanent bij Mama Africa in de kleine kostschool. Een deel van de dag werken ze in de huishouding van de bed & breakfast, in de tuin of galerie, het overige deel gaan ze naar school. Onlangs was er een feestje. Deze vier meisjes hadden zelf een nieuw uniform ontworpen om in werktijd te dragen bij Mama Africa. En daarbuiten ook trouwens, want de ontwerpen van Fatou, Mariama, Binta en Amie, zijn niet alleen natuurlijk, artistiek en origineel doch ook feestelijk. Die mogen gezien worden! Mama Africa is een absolute aanrader, zo’n plek waar telkens weer op andere, nieuwe en verrassende manieren wordt gewerkt aan het culturele en spirituele bewustzijn van Gambia.

“…. Women Power vormt de rode draad bij Mama Africa.”

Mama Africa is makkelijk vanuit de hoofdstad Banjul en Serrekunda (de grootste stad en de plaats waar ook de meeste toeristische accommodaties liggen zoals rond the Senegambia strip) te bereiken. Trek er een halve dag vooruit. Want gasten kunnen voor of na de lunch ook gebruik maken van het zwembad dat in de steeds weelderiger wordende tuin ligt.

Voor meer informatie:

Mama Africa, Batokunku, Gambia
E info(at)mama-africa-gambia.org
I www.mama-africa-gambia.org

Open: oktober tot mei, 10 tot 18.00 uur. Rest van het jaar op verzoek.

Entree: 50 dalasi (= 1,14 EUR), exclusief maaltijden en andere zaken.

Met dank aan Corendon Vliegvakanties, Discovery Tours, Serrekunda (Gambia; in het bijzonder Mrs. (‘Auntie’) Farma Nije) en Minamba Maabo Karadag en Atila Karadag van Corendon The Gambia.

(21 maart 2013, Leslie Leijenhorst)