Mooie suggesties voor moeilijke plekken

Veel mensen kennen dat dilemma. Of je hebt een tuin op het noorden, of je hebt de nodige borders die weinig zon krijgen door de bomen van de buren of het aangrenzende bos. En wat je ook doet, het wil maar niet echt lukken. Het blijft een strijd tussen de sterke met hun grote wortelgestel en de zwakke, lage planten die beide goed tegen de schaduw kunnen. Toch hoeft tuinieren in de schaduw hoeft geen tergende en saaie activiteit te zijn.

Veel boeken over dit onderwerp zijn er niet. En praktisch al helemaal niet. Het onderwerp wordt vaak aangestipt in boeken die veel meer in de breedte gaan. Doch die bieden te weinig houvast. Zo schreef de Engelse groencoryfee, Margery Fish, er uitgebreid over in Gardening in the Shade (1964). Een andere Engelse ongekroonde tuinkoningin Beth Chatto schreef al weer tientallen jaren geleden het boek Woodland Garden: Shade-Loving Plants for Year-Round Interests (sinds 2008 heruitgegeven als Beth Chatto’s Shade Garden). Doch dat gaat vooral over haar eigen droge schaduwtuin, de experimenten en de oplossingen die ze uiteindelijk vond. Elisabeth de Lestrieux wijdde in 1995 eveneens aandacht aan dit lastige tuinonderwerp. Een leuk klein boekje met fraaie tekeningen op basis van columns voor het weekblad Margriet was het resultaat. Echter te fragmentarisch. Al deze boeken zijn oud, soms te anekdotisch en nog maar zelden te krijgen.

Derde dimensie

En toch is er zoveel te ontdekken in een schaduwtuin met zijn ingetogen schoonheid. Cor van Gelderen schreef vanuit zijn uitgebreide ervaring als kweker (PlantenTuin Esveld in Boskoop) voor tuinliefhebbers een omvattend boek over schaduwplanten. Zijn vaak persoonlijke keuze van de in het boek opgenomen schaduwplanten gaat uit van de standplaatsomstandigheden in de tuin. Door aan te geven welke soort schaduw, lichte of zware grond, nat of droog, planten willen, is dit boek een goed hulpmiddel bij het inrichten van een schaduwhoek of – tuin. Van Gelderen besteedt eveneens aandacht aan de derde dimensie. Een geslaagde tuin leeft vooral in de derde dimensie en niet alleen in de twee dimensies van het grondvlak. Want een tuin zonder bomen en grote heesters is toch veel minder tuin dan in combinatie met een groot aantal vaste planten. Als een schitterend toneelstuk zonder decors.

Wetenswaardigheden

De hoogte van kleine bomen of flinke struiken zorgt niet alleen voor de nodige schaduw, maar ook voor het echte tuingevoel. De in het boek genoemde planten zijn winterhard en alfabetisch gerangschikt. Verder is er een register met Nederlandse namen. Alle genoemde soorten zijn zonder veel omzwervingen in Nederland en België verkrijgbaar. Hans Bruckman heeft nuttige, grappige en interessante wetenswaardigheden toegevoegd. Zo is de stad Hulst in Zeeuws-Vlaanderen vernoemd naar de gelijknamige struik en zou het volgens een oud bijgeloof beschermen tegen heksen en blikseminslag. Ook de anekdote bij Hydrangea is interessant. De Nederlandse naam verwijst naar Hortense, de dochter van de beroemde

“ …En daarmee werd ze de eerste koningin van Nederland.”

Joséphine de Beauharnais (onder meer bekend van de rozen), die met Napoleon trouwde. Hortense was een dochter uit een eerder huwelijk van Joséphine. Hortense huwde de broer van Napoleon, Lodewijk Napoleon, die van 1806-1810 koning van het Koninkrijk Holland was. En daarmee werd de schoonzus van Napoleon de eerste koningin van Nederland. Het was ook deze Hortense die de Hydrangea in Europa introduceerde en naar haar werd vernoemd. De struik die oorspronkelijk uit Oost-Azië komt, werd in de eerste helft van de negentiende eeuw al snel populair. In combinatie met de soms poëtische plantbeschrijvingen is zo een interessant boek ontstaan dat een mix beschrijft van oude en vertrouwde soorten, veelbelovende nieuwkomers en eigen favorieten.

Geen voorbeeldontwerpen

Toch wel een kanttekening. Waarom niet planten handig gegroepeerd in onder meer droge en natte schaduw? Minstens zo jammer is dat er in geheel geen voorbeeldontwerpen met veel schaduwminnende planten zijn opgenomen. Een tekeningetje, wat foto’s en een plantenlijstje was zeker voor beginnende tuiniers heel welkom. Een kleine reeks van voorbeelden van bijvoorbeeld een stadstuin, een eengezinswoning in een rijtje of een hoekwoning, en een vrijstaande villa tegen de bosrand aan met wat suggesties voor droge en natte schaduw zou het boek nog een stuk praktischer maken. Nu blijft het vooral genieten van de fraaie foto’s en keuzes maken. Voor ervaren tuiniers prima, doch voor beginners wellicht iets te weinig houvast.

Tekst: Leslie Leijenhorst

Schaduwplanten – Het complete naslagwerk
Cor van Gelderen, Hans Bruckman e.a.
Forte Uitgevers – Groen
Paperback, 192 blz.
december 2014
ISBN 978 9462 5000 20
Prijs € 19,95

31 januari 2016