P L E I S T E R P L A A T S : K A L A S T A J A T O R P P A
In de jaren tien van de vorige eeuw stond er niet meer een dan knusse koperrode uitspanning dat bekend was onder de naam van de uitbaatster Katariina. Het groeide uit tot een riant hotel in een van de groene longen van Helsinki waar diplomaten en andere gezagsdragers bijna kind aan huis zijn. Hilton Helsinki Kalastajatorppa. Toch is het ook voor zakenmensen en toeristen een verrukkelijk hotel om na een drukke dag slenteren in de Finse hoofdstad te ontspannen.
Café Katariina, rond 1915.
Begin vorige eeuw was Kalastajatorppa louter een simpel waterrandcafé in een buitenwijk van Helsinki, geliefd bij de bewoners van de Finse hoofdstad. Nu is het een hotel met internationale allure dat bijna maandelijks staatshoofden, premiers en andere hoogwaardigheidsbekleders ontvangt. Ook verschillende Nederlandse koninginnen waren er graag te gast. Gastvrijheid heeft altijd centraal gestaan in dit opmerkelijke horeca-etablissement, waarvan het oudste deel al meer dan vier decennia op de Finse monumentenlijst staat.
Warme chocolademelk
Uitgegroeid tot complex in bosrijke omgeving (boven).
Kalastajatorppa werd in 1915 geopend als knus cafeetje in Munkkiniemi, een buitenwijk ten noordwesten van het centrum. Het café werd gerund door Katariina, de vrouw van een lokale visserman, en was ook onder die naam bekend. Al gauw werd de plek ontdekt door de bewoners van Helsinki. In de winter kwamen ze op de langlaufski’s langs om er koffie of warme chocolademelk met slagroom te drinken. En, er zullen ongetwijfeld ook warme wafels op de eenvoudige menukaart hebben gestaan. Vijf jaar later werden er tennisbanen aangelegd en werd kreeg de tramlijn hier zijn eindpunt. Daardoor werd het een aantrekkelijke bestemming voor de bewoners van het stadscentrum. Op een mooie dag stopten de hoofdstedelingen hier voor een eenvoudige lunch tijdens een uitje of kwamen een partijtje tennis spelen.
Fazer
Sea Wing Kamer
Begin jaren dertig was een belangrijk moment in de geschiedenis van dit etablissement, 1932 markeerde het einde van het verbod van 23 jaar tot het schenken van alcohol in publieke gelegenheden. Toen, maar ook nu nog, is de alcoholverstrekking en verkoop in Finland streng gereguleerd. Nog immer wordt alcoholhoudende drank, behalve bier, uitsluitend in speciale staatswinkels (Alko) verkocht. Toen Fazer (spreek uit: fatzer), de beroemde bakker en fabrikant van overheerlijke chocolade en andere banketbakkersproducten, het café in 1936 overnam, werd het oude koperrode houten huisje afgebroken. Een jaar later verrees er een nieuwe cottage, dat nog altijd deel uitmaakt, van het in de loop der tijd gegroeide complex. Dat huis staat ook wel bekend als het ‘Oude Torppa’ (het oude huis) en krijgt in 1960 een plek Finse monumentenlijst.
Staatsiebezoek koning Beatrix
(Foto’s: Hilton Helsinki Kalastajatorppa)
Nijlpaardfamilie
En dat geldt niet louter voor het gebouw, doch ook voor een deel van het interieur. Want die worden vooral gekenmerkt door tal van kunstwerken, muurschilderingen en andere decoraties. Voor een deel afkomstig uit de tweede helft van de jaren dertig van een toen onbekende kunstenares. Tove Jansson (1914 -2001) was haar naam. Zij had bij Fazer aangeklopt, of men wellicht nog wat schilder- of decoratieklusjes voor haar hadden. Eigenlijk niet, maar Fazer had net Kalastajatorppa gekocht en bedacht dat daar nog wel het nodige gedaan moest worden. Hij liet haar een deel van de wanden van de nu historische vleugel decoreren met handbeschilderd behang voorzien van op volkskunst geïnspireerde motieven. Niemand had kunnen vermoeden dat die jonge schrijfster en illustratrice, nu tot ver over de grenzen bekend zou worden. Zij is onder meer bekend als de geestelijk moeder van Moomin-familie en haar vriendjes; een vrolijke nijlpaardfamilie die als stripfiguren in allerlei uitvoeringen op de markt is gebracht. Als stripverhaal, op penningen en als driedimensionale figuren van aardewerk door het designhuis Arabia. Inmiddels bracht het bedrijf nu vallend onder iittala ook een heel servies uit. En het zijn niet alleen de wandbeschilderingen die dit deel van het hotel bijzonder maken, er hangt ook bijna achteloos een reeks vroege schilderwerken van Jansson in diverse ruimten, een minigalerie zogezegd.
“Niemand had kunnen vermoeden dat die jonge schrijfster en illustratrice, nu tot ver over de grenzen bekend zou worden.”
Winteroorlog
In 1939 wordt de ‘Round Room’ geopend, een cirkelvormig paviljoen met een galerij. Het was in het land een symbool van hoe een toekomstig hotelcomplex er uit zou moeten zien. Het ronde paviljoen was mede gebouwd met het oog op de komende Olympische Spelen van 1940. Het verafgelegen Finland, ver van het centrum van Europa, was in opperste spanning dat zo’n belangrijke internationale gebeurtenis eindelijk in hun land zou plaatsvinden. Het was net op tijd klaar. Met de feestvreugde was het overigens snel gedaan, want in datzelfde jaar brak de Winteroorlog tussen Rusland en Finland uit. De ‘Round Room’, die hooggeëerde gasten in feestelijke ambiance had moeten ontvangen, werd ingericht als militair hospitaal. De marmeren vloeren waren uitermate geschikt voor een operatieafdeling, terwijl de gewonde soldaten in dinerzalen van hun verwondingen bijkwamen. In de lounge van de hoofdvleugel hangen fraaie stemmige zwart-wit foto’s die deze minder vrolijke periode illustreren. Foto’s van zorgzame zusters met hun patiënten, maar ook van niet al te bedrukte officieren in de tijdelijke ‘mess’, die hier was ondergebracht. Uiteindelijk zou het nog een ruim decennium duren voordat dit paviljoen eindelijk zijn oorspronkelijke functie kon gaan vervullen. Gastheer zijn voor de vele gasten die voor de Olympische Spelen van 1952 naar Finland waren gekomen. In dat jaar nam de Finse staatsalcoholmonopolist, Alko, Kalastajatorppa over. De dochteronderneming Arctia zou het hotel tot eind jaren negentig blijven runnen. Het complex werd uitgebreid met conferentie- en ontmoetingsruimten.
Nieuwe wind
Het zal tot 1969 duren voordat Kalastajatorppa haar werkterrein verder gaat uitbreiden. In dat jaar kan de Seawing met 77 ruime en luxe kamers – het zijn nog altijd de beste kamers – alle met schitterend uitzicht over het water, in gebruik worden genomen. Kalastajatorppa fungeert steeds vaker als locatie voor galadiners en diners waaraan staatshoofden en andere regeringsleiders aanzitten. In 1974 is koningin Juliana tijdens een staatsiebezoek te gast. Zij maakt het hotel voor één dag onderdeel van het Nederlandse Hof als ze besluit het contradiner aan president Urho Kekkonen in Kalastajatorppa aan te bieden. Het jaar daarop wordt het hoofdgebouw geopend, gelegen precies achter de vleugel aan de waterkant. Precies op tijd gereed voor de beroemde Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa (CESC). Meer dan 35 landen namen deel aan deze belangwekkende conferentie. Die bijeenkomst zal niet zonder gevolgen zijn. Het hotel krijgt een steeds steviger plek op de internationale kaart van overnachting- en ontmoetingsplekken op diplomatiek niveau. Wie de fotowanden in de lounges van de verschillende gebouwen bekijkt, ziet dat de internationale politiek een belangrijke rode draad in de geschiedenis van het hotel vormt. Menig hoofdrolspeler in de internationale politiek legde er inmiddels zijn hoofd te rust, genoot van de kookkunst van de keuken of woonde een van de vele Oost-West-ontmoetingen op wereldniveau bij. Zo maar wat namen van personen die op foto’s vereeuwigd hangen in de lobbies: Yasser Arafat, Ronald Reagan, Bill Clinton en Boris Jeltsin, Gorbachov en George W. Bush senior. Ook koningin Beatrix was er tien jaar na haar moeder, tijdens een staatsiebezoek te gast toen zij de Finse premier Ahtisaari en president Koivisto ontmoette.
“Het hotel krijgt een steeds steviger plek op de internationale kaart van overnachting- en ontmoetingsplekken op top-diplomatiek niveau.”
Witte Huis
Toen in 1984 het Government Guesthouse achter het hotel werd geopend, werd Kalastajatorppa’s rol als speler in de internationale politiek nogmaals bevestigd. Alle staatshoofden, ministers en andere prominente gasten zouden voortaan in het comfortabele onderkomen, ook wel bekend als Helsinki’s White House, logeren. En Hilton Helsinki Kalastajatorppa zou voor de catering zorgen. Dat voor dit hotel werd gekozen, als directe buurman, is zo gek nog niet. Het ligt rustig en net ver genoeg van het centrum om de gemiddelde nieuwsgierige menigten in het centrum weg te houden en wordt omgeven door een ruim en groen park van maar liefst 3,5 ha. En het heeft bovendien uitstekende veiligheidsmaatregelen. Alle vleugels en paviljoens zijn alleen toegankelijk met een pas, en bovendien zijn ze via ondergrondse gangen, natuurlijk ook mede aangelegd vanwege de strenge winters in dit land, met elkaar verbonden. En deze gangen kunnen te allen tijden op afstand worden geopend en gesloten. “Het ontvangen en entertainen van diplomaten, internationale politici en andere gezagsdragers is bepaald niet de core business,” zegt general manager Jouni Kaivola “conferenties en andere bijeenkomsten maken het leeuwendeel van de bedrijfsvoering uit.” Toch waren er tijdens mijn ene laatste bezoek, twee jaar geleden, twee hoogwaardigheidsbekleders op bezoek, in nog geen week tijd. Uit Nigeria en Bosnië-Herzegovina. En vorig jaar juli was net een belangrijke bijeenkomst van de Europese Unie afgelopen.
Locatie, locatie, locatie
In 2001 in nam Hilton het hotel van Scandic over en besloot direct tot een grondige renovatie die twee jaar duurde. Daarmee kreeg Kalastajatorppa haar oude luister, passend bij een historische ‘landmark’, terug. Kalastajatorppa is een van meest recente leden van de Hilton-hotelketen. Momenteel telt de Noordse regio zes Hilton hotels. De meest recente loot is die in Malmö. Dat Kalastajatorppa goed past binnen de keten moge het motto van Conrad Hilton’s illustreren. “Locatie, locatie, locatie…. ,“ riep hij altijd bij de aankoop of de bouw van een nieuw hotel. Bij dit hotel is dat zeker het geval. Het zijn niet alleen staatshoofden die de weg naar dit plezierige onderkomen weten te vinden. Ook toeristen. Een privé-strand, een eigen pier en een park. Een tramhalte op 200 meter afstand van de hoofdingang en in de zomer is er zelfs de mogelijkheid om in 40 minuten per waterbus naar de stadscentrum te reizen, dat over de weg op maar vijf kilometer ligt. Verder biedt het complex een traditionele Finse sauna met mogelijkheden voor massages, en in de winter directe toegang tot de sneeuw en een gat in het ijs voor die snelle post-sauna icehole dip, terwijl restaurant Meritorppa, waar het genieten is van heerlijke maaltijden evenmin onvermeld mag blijven. Of wat te denken van een bezoekje aan de eerste studio en woonhuis van Finland’s beroemdste architect Alvar Aalto, dat op nog geen tien minuten lopen ligt (en pas een aantal jaren geleden voor het publiek openging). Of simpelweg, gezeten in een luie fauteuil vanuit je kamer in de Sea Wing, eindeloos staren over het meer naar de mooie zonsondergangen. Logisch dat er dan momenten te over zijn dat de wereldpolitiek je even gestolen kan worden.
Hilton Helsinki Kalastajatorppa, Kalastajatorpantie 1 (Munkinniemi), FIN-00330 Helsinki,
T + 358 9 45811, E helsinkikalastajatorppa(at)hilton.com, I www.hilton.com
(26 juni 2007, eerder gepubliceerd in GEREDIGEERDE VORM in Nordic 1/2005, door Leslie Leijenhorst)