Botanische kunst in catalogusvorm
Al eerder besteedde ik aandacht aan de fraaie tentoonstelling Botanische Kunst – een Bloemrijke Wetenschap. Deze loopt nog t/m 13 december 2015 in het Noord-Brabants Museum in ’s-Hertogenbosch. Bij de tentoonstelling verscheen een catalogus waarin een aanzienlijk deel van de getoonde kunstwerken vaak paginagroot wordt getoond. Veel werk van het getoonde werk is afkomstig van de leden van de Vereniging van Botanisch Kunstenaars Nederland.

Botanische kunst is inmiddels een lang beoefende kunst en … wetenschap. Sinds de introductie en de ontdekking van de microscoop (door pionier Anthony van Leeuwenhoek) eind zeventiende eeuw was het veel makkelijker zeer precies vormen van planten (maar ook andere voorwerpen) te determineren en na te tekenen. De belangstelling voor botanie nam een grote vlucht. Roosmarij Deenik vertelt in haar essay dat botanische kunst mede door de entree van de lithografie aan het begin van de negentiende eeuw een kunst wordt van iedereen. Prenten konden veel eenvoudiger, dus goedkoper, worden gereproduceerd dan de veel duurdere olieverfdoeken. Ook de belangstelling voor bloemen en planten ontwikkelde zich hierdoor rap. Want boeken en tijdschriften konden makkelijker voorzien worden van veel fraaie illustraties. Zelfs amateurs konden hun eigen prentenbundels uitgeven.

Hippeastrum

De meest gebruikte technieken zijn aquarel of waterverf en (ingekleurde) pentekening. Beide zijn zeer  geschikt bloemen en planten zeer gedetailleerd en natuurgetrouw vast te leggen. In kleur of zwart-wit. In het rijke bladerdeel van de catalogus lijken de afbeeldingen enigszins gegroepeerd. Zo is er een sectie met Hippeastrum gezien door de ogen van verschillende kunstenaars, een portfolio van prenten met tal van (herfst-)bladeren, en weer een ander ‘deeltje’ bestaat vooral uit besdragende heesters, struiken en bomen. Bijzonder is bijvoorbeeld ook de stippeltekening en gravure van Van Spaendonck van een hyacint ‘Pierre François Legrand’, 1799-1801). Wie deze vergelijkt met de soorten die we nu bij tuincentra kopen ziet goed ziet hoe anders hyacinten aan het einde van de achttiende eeuw oogden en hoe de bloem zich door kruisingen in honderden jaren tot de bekende conische vorm ontwikkelde. De kunstenaars lieten zich overigens ook inspireren door de Chinese bloemkool, rabarber en chilipepers.

Botanische Kunst – Een bloemrijke wetenschap
Lecturis samen met het Noord-Brabants Museum
Yvette van der Zande, Roosmarij Deenik e.a.
96 pag.
Paperback
ISBN 978  9462 261556
2015
Prijs: € 19,95

Tekst: Leslie Leijenhorst

12 november 2015