Sinds de jaren dertig van de vorige eeuw lag Las Cuevas del Molino bij het dorpje Guatiza in het noordoosten van Lanzarote er verlaten bij. Nu huist achter hoge ronde lavastenen muren een van de meest interessante botanische collecties van de Canarische archipel: Jardín de Cactus. Een ontwerp van de veelzijdige en strijdbare lanzaroteño kunstenaar en erfgoedhoeder van het eiland César Manrique.

Zicht vanuit de kunstmatige krater, nu de tuin, naar de oude windmolen.

De groeve (vernoemd naar de molen die er naast staat) had een kleine honderd jaar gediend als leverancier van lavasteen. Grote voor het aanleggen van muurtjes als windkering, zo karakteristiek voor het eiland, en de ronde cirkels rondom de wijndruiven bij La Geria, het fijnkorrelige lavazand als bodembedekker en -verbeteraar voor de akkers, als onkruidremmer en om het vocht vast te houden. Het eiland heeft ondanks het droge klimaat veel vochtige nachten per jaar. Dromedarissen uit de Arabische woestijn vervoerden de stenen in karavanen over het eiland. Vracht na vracht. In de jaren dertig van de afgelopen eeuw was er minder behoefte aan dit bouwmateriaal en raakte de groeve in verval. Eind jaren zeventig ontstonden plannen de groeve een nieuwe functie te geven. César Manrique kwam met het idee er een tuin van te maken waar vooral een beeld werd gegeven van Canarische succulenten. In 1990 gingen de deuren open. Het zou zijn laatste ruimtelijke ‘Gesamtkunstwerk’ worden. Twee jaar later kwam hij om bij een auto-ongeluk om het leven.

Cortenstaal

Als er geen grote parkeerplaats, regelmatig vol met auto’s zou zijn, zou je er bijna voorbij rijden. Bijna onopvallend. Alsof het er al honderden jaren is. Het is vooral de molen op de heuvel, de hoge, dikke zwartbruine lavastenen muren die de vorm van de kunstmatige krater volgen en de acht meter hoge cactus van cortenstaal langs de provinciale weg die je op de entree van deze bijzondere tuin attenderen. Manrique

“Kamelen uit de Arabische woestijn vervoerden de stenen in karavanen over het eiland.”

gebruikte zoals zo vaak in zijn werk de natuurlijke gegevenheden als uitgangspunt. In dit geval de kunstmatige ‘krater’. Langs de randen creëerden hij diverse steeds hoger liggende terrassen met bedden voor kleinere soorten. De grotere succulenten kregen een plek op de bodem van de diepe kuil. De terrassen zijn met paden en trappen met elkaar verbonden. Het grootste hoogteverschil is vijftien meter.

Een van de vele bloeiende cactussen, een Opuntia.

Zaden opgekweekt

De collectie (op 5000 m2) omvat inmiddels meer dan 7.200 planten die meer dan 1.100 verschillende soorten vertegenwoordigen. Bijna alle planten, vooral ook uit andere werelddelen, zijn vanuit zaden opgekweekt. Uit allerlei delen van de wereld. Van Tanzania tot Mexico. Natuurlijk zijn de inheemse soorten van de Canarische eilanden rijk vertegenwoordigd. De verscheidenheid is groot. Van miniatuurcactussen tot hoogoprijzende soorten, van ronde vormen tot bijna monsterachtige verschijningen. Van Aloë en Opuntia tot middagbloemen en Pereskia. Van diverse soorten zijn markante groepen aangeplant zoals van de bolvormige melocactus. Sommige leven op 4000 meter hoogte, andere weer in lagergelegen oerwouden. Hoewel er soorten zijn uit de Asteraceae, de Euphorbiacea en de Vitaceae, bestaat het grootste deel uit soorten die behoren tot de Cactacea.

Gofio

Op de heuvel – binnen de ommuurde tuinstaat een gerestaureerde wit-gekalkte windmolen. Binnen is een kleine museale opstelling die vooral gaat over hoe vroeger gofio, het Canarische

“ …Binnen is een kleine museale opstelling die vooral gaat over hoe vroeger gofio, het Canarische meel, werd gemaakt….”

meel, werd gemaakt. Dit meel werd vooral gemaakt van geroosterd graan, sommige maissoorten en andere stijfselhoudende gewassen. Van het meel werd een basis gerecht gemaakt, waar wij aardappels zouden gebruiken. Vooral in kleine eethuizen in de dorpen kun je dit gerecht nog regelmatig terugvinden. Ook trendsettende restaurants die graag teruggrijpen op het goede uit het verleden serveren het gerecht.

Een stekelcactus in het kwadraat. Hier wil je niet invallen.

Bonos

Voor zes van de boeiende bezienswaardigheden die de lanzaroteño kunstenaar Manrique het eiland achterliet, waaronder de Jardín de Cactus, is een bonos – een combinatieticket – te koop. Ze zijn er in diverse varianten. Van tickets voor drie tot zes bezienswaardigheden. De tickets zijn veertien dagen geldig. Hoe meer locaties je bezoekt, hoe groter het prijsvoordeel. Dat kan oplopen tot 13,50 EUR.

Bezoekersgids

Voor echte liefhebbers van cactussen (of beter van succulenten) is de bezoekersgids Lanzarote Cactus Garden (Engelstalig, ook in Frans, Duits en Spaans verkrijgbaar) een aanrader. Het boek dat door liefhebber, Guillermo Benigno Perdomo Perdomo, is geschreven gaat over veel meer dan alleen de collectie in deze succulententuin. Zo is er ook aandacht voor de beplanting op het eiland, voor de indeling van de geslachten en staan er in een appendix allerlei vragen en antwoorden die bij mensen zouden opkomen.

Tip: Ga òf vroeg, òf kom na drieën, half vier als het grootste deel van het bussenvolk weer verdwenen is.

Jardín de Cactus, ‪Carretera General del Norte, s/n, E-35530 Guatiza, Lanzarote, Spanje, T +34 928 529 397 I www.centrosturisticos.com. Open: elke dag van 10-17.45 uur. Het café-restaurant en museumwinkeltje sluiten een half uur eerder.

Tekst: Leslie Leijenhorst
Foto: Centros de Arte, Cultura y Turismo de Lanzarote

Met dank aan Corendon, Turismo Lanzarote en Monique Lupgens (Viajes Poseidon).

15 februari 2016