Logeren in een historisch ‘tegelmuseum’
Ultieme retraite in het golvende landschap van de Alentejo
Voor liefhebbers van azulejos, die prachtige vaak door blauw gedomineerde tegeltjes, is het Museu Nacional do Azulejo in het voormalige Madre de Deus-klooster in Lissabon een must. Maar wat is er nu mooier te logeren op een plek ver van de ‘gekmakende massa’ – hartje platteland – en tegelijkertijd genieten van de grootste privé-collectie tegels van het land? Dat kan in hotel Convento de São Paulo in Aldeia da Serra met zicht over het weidse landschap van de Alentejo, Portugal’s grootste provincie. Op een plek waar eind twaalfde eeuw monniken neerstreken.
Een historische logeerplek verscholen op een 600 hectare groot landgoed. Foto: Hotel Convento de São Paulo.
Tekst en productie: Leslie Leijenhorst
Foto’s: Hotel Convento de São Paulo
De historie van dit schitterende klooster leest als een geschiedenisroman en een tractaat over een van die typische Portugese kunstuitingen. Tegels. Azulejos. Blauwe tegels. Azul van blauw, maar ook vaak wordt gezegd van al-zulaich. Kleine steen. In totaal telt het complex 54.000 tegels en is daarmee de grootste verzameling van het land in particulier bezit. In de Serra d’Ossa, een idyllische plek tussen Estremoz en Redondo. Waar de stilte louter wordt verstoord door vrolijk vogelgekwinkeleer, het ritselen van de bladeren in de bomen en misschien zo nu en dan een dorpshond die in de verte blaft, uit zijn middagdutje opgeschrikt door een passerende vreemdeling. 
Eindeloos zicht vanaf een privé terras over de beboste Serra d’Ossa. Foto: Hotel Convento de São Paulo.
Historische gebeurtenissen
Uit vele oude kronieken blijkt dat deze plek door de eeuwen heen edel volk aantrok. Ook nu nog met zekere regelmaat. Koning D. Sebastião was er, en D. João IV evenals Catharina van Bragança die in 1661 met Karel II van Engeland trouwde. Diverse panelen en wandkleden tonen tal van historische feiten. Een doek in de bibliotheek van het klooster getuigt van de komst van koning D. Sebastião die in 1577 in het klooster logeerde op weg naar Noord-
“ … zo nu en dan een dorpshond die in de verte blaft, uit zijn middagdutje opgeschrikt door een passerende vreemdeling.”
Afrika, waar hij bij de slag bij Alcácer-Quibir omkwam. Het grootste deel van de tableau’s in kobaltblauw stammen uit de periode van koningen D. João V (ook wel de Prachtlievende genoemd) en D. José I, grofweg tussen 1706 en 1777). De panelen werden vervaardigd door de meesters van de beste ateliers in Lissabon uit die tijd. In de Capela do Bispo is bijvoorbeeld duidelijk de handtekening te ‘lezen’ van António de Oliveira Bernardes.
De vermaarde museumvleugel van het klooster. In de vroegere cellen zijn nu comfortabele kamers met een uitzicht dat in eeuwen niet lijkt veranderd te zijn. Foto: Hotel Convento de São Paulo.
Vier seizoenen
De binnenhoven en de tuin vertonen al even museale trekjes. Talrijke Florentijnse fonteinen en bassins luisteren de omgeving op. Bij de entree de Leeuwenfontein, en in de tuin van de vier seizoenen, de fontein van de draak, zo bijzonder dat deze de status van nationaal monument kreeg. En niet alleen fonteinen, ook hier weer oogverblindende tegeltableaus. Overal zijn hoekjes te vinden om tot jezelf te komen of geconcentreerd een boek te lezen of gewoon naar de geluiden van het platteland te luisteren. Want mediteren zoals de
“Soms In een nieuw jasje en van beschaafdere portie (want machtig) zoals ‘toucinho do ceu’ (hemels spek) …”
heremieten in de Middeleeuwen kan hier nog steeds uitstekend. Even je ogen sluiten en je weer wanen in de tijd toen het complex een andere functie had. Gewoon wat ronddwalen is al een belevenis. Je ruikt de geuren uit de keukens, hoort de klanken uit de kapel en het minieme geritsel van de pijen. Overigens mediteren kan ook uitstekend tijdens een wandeling op de talrijke paden die in de Serra d’Ossa zijn uitgezet en gemarkeerd. Deze regio is het belangrijkste heuvelrijke gebied in de Midden-Alentejo, ook wel de marmerstreek genoemd.
Een van de luisterrijke binnenhoven. Foto: Hotel Convento de São Paulo.
Hemels spek
Wordt het oog overal gefêteerd, over het laven van de dorst en het stillen van de trek hoeven we ons al evenmin zorgen te maken. Passend bij het moment van de dag is altijd wel ergens in het voormalige godshuis een versnapering en een drankje te vinden. De hoofdmaaltijden worden geserveerd in het oude refter (de eetzaal van de kloosterlingen). Ook als het op drankjes aankomt zal het niet verbazen dat er beroemde aperitieven en digestieven op de kaart staan die eeuwen terug door collega’s van de broeders die hier woonden werden gebrouwen en gedistilleerd. En de broeders hier hielden ook van een glaasje, getuige de alambiek, een groot ouderwets rood koperen distilleerapparaat. Op de menukaart prijken natuurlijk gerechten gemaakt van producten uit de streek. Zoetwatervis, lam en varken en een keur aan groente. En bij het toetje aangekomen, spreekt het voor zich dat er kloosterzoetjes op de kaart staan. Soms In een nieuw jasje en van beschaafdere portie (want machtig) zoals toucinho do ceu (hemels spek). Veel van deze gerechten zijn gemaakt van klassieke ingrediënten als suiker, ei, honing en amandelen en andere noten, al dan niet met bladerdeeg. Met deze zoete spijzen nog op ons palet zoeken we onze ‘cel’ weer op in deze logeerplek zonder weerga.
Gewelfde plafonds geven extra sfeer aan een van de publieke salons. Foto: Hotel Convento de São Paulo.
Cellen
Hoewel trappen lopen met veel bagage niet mijn favoriet is, is dat hier een bijzondere belevenis. Het lijkt op een boetedoening. Die brede trap met een rode loper brengt je dieper in het oude deel van het complex. Geluiden sterven weg. En dan sta je, eenmaal boven, oog in oog met die magistrale tientallen meters lange gang met een even rode loper. Links en rechts op de witgekalkte wanden stralende blauw-witte tegellambrizeringen met sierlijke bogen aan de bovenzijde. Hoeveel duizenden tegeltjes zijn hier wel niet? Eeuwenoud graniet omlijsten zware deuren. Hierachter lagen vroeger de cellen van de monniken. Ik ken
“ …vaak met lokale producten van handnijverheid zoals de beroemde handgeknoopte Arraiolos-tapijten ….”
meerdere ‘logeerkloosters’ met die serene sfeer. Doch deze geniet een absolute voorkeur. Hier is de sfeer zo intens. En dan hebben het nog niet over de ligging op een 600 hectare groot landgoed hartje platteland. Hier is de stilte hoorbaar. We hoeven ons geen zorgen te maken dat we nu in de soberheid van toen moeten resideren. Achter de houten deuren liggen nu riante kamers met eigentijds comfort, zonder afbreuk te doen aan de stijl van dit museum-hotel. De nodige cellen zijn samengevoegd. Sommige hebben een zit- en eethoek, andere een mezzanine, en een enkele een eigen open haard.
Typische ledikanten uit de Alentejo. Foto: Hotel Convento de São Paulo.
Arraiolos
De vloeren zijn authentiek, het meubilair klassiek in gedempte tonen, vaak met lokale producten van handnijverheid zoals de beroemde handgeknoopte Arraiolos-tapijten en witte ledikanten in de typische Alentejo-stijl met handbeschilderde hoofdeinden. De tapijten worden al sinds de Middeleeuwen gemaakt. En er is airco (hoewel de muren dik zijn), tv, vast wel wifi (het is al weer even geleden dat ik er voor het laatst was), luxe marmeren badkamers (volop aanwezig door de lokale groeves). Ik logeer in kamer 101 ….. een van de mooiere met een zitje. Wel heel knus deze keer. Er is zelfs een dienblad met porseleinen kopjes met het romantische Villeroy & Boch Petite Fleurs-motief, een waterkokertje en een keuze aan koffie, thee en tisanes. Dat doet me altijd extra thuisvoelen. En dan kijk ik naar buiten. Een schitterend uitzicht dat oogt alsof de tijd eeuwen heeft stil gestaan. Glooiende, beboste heuvels zo ver het oog reikt, en met een beetje geluk zie je in de verste verte de olijfboomgaarden aangelegd met bijna mathematische precisie alsof rijen soldaatjes in rechte lijnen over de golvingen van het landschap staan opgesteld. Geuren van woud en kruiden beroeren de neusvleugels. Hier wil ik wel dagen blijven.
Hotel Convento de São Paulo, P-7170-120 Aldeia da Serra (Redondo, Alentejo), Portugal
T +351 266 989 160, E reservas@hotelconventosaopaulo.com, I www.hotelconventosaopaulo.com
Meer informatie over Portugal:
www.visitportugal.com
Meer informatie over de Alentejo:
www.visitalentejo.pt
1 maart 2016